Przez 2,6 miliona lat Ziemia wychodziła z epok lodowcowych w mniej więcej tym samym schemacie: ocieplenie o 5–6 °C co ~100 000 lat. Rekord rdzeni lodowych z Antarktydy (EPICA Dome C, Wostok) jest krystalicznie jasny—temperatura zawsze wzrasta o kilka setek do tysiąca lat przed CO2. Ta relacja prowadzenia i opóźnienia jest ustaloną nauką od ponad dwóch dekad (Caillon et al. 2003, Pedro et al. 2012, Parrenin et al. 2013). Wniosek z archiwum paleoklimatycznego: CO2 nie wywołało końca epok lodowcowych. To, co faktycznie rozpoczyna deglacjację, to wymuszenie orbitalne Milankovitcha, po którym następuje cofanie się pokrywy lodowej, spadek albedo i zmiany w cyrkulacji oceanicznej. Dopiero po tym, jak oceany—szczególnie Ocean Południowy—ocieplą się przez wieki, rozpuszczone CO2 wydobywa się z głębi, powoli podnosząc atmosferyczne CO2 z ~180 ppm do ~280 ppm w ciągu 5 000–10 000 lat. CO2 jest zatem sprzężeniem zwrotnym, które wzmacnia pierwotne ocieplenie wywołane orbitalnie o około 40–50 % (IPCC AR6 WG1 Rozdz. 5, Shakun et al. 2012). Tak działa naturalny cykl węgla na skalach czasowych glacjalno-interglacjalnych. Dziś jednak dodaliśmy >140 ppm w ≈150 lat, podnosząc CO2 z przedindustrialnych 280 ppm do >420 ppm. Procesy naturalne podnoszą CO2 o ~100 ppm co 5–10 tysięcy lat. Kluczowe, wciąż otwarte pytanie naukowe jest zatem proste: Czy procesy naturalne same w sobie mogą wiarygodnie wyjaśnić wzrost o 140 ppm w 150 lat, czy też emisje antropogeniczne są zdecydowanie odpowiedzialne? Rekord paleoklimatyczny pokazuje, że CO2 podąża za temperaturą na skalach wielotysięcznych. Agenda net-zero opiera się na twierdzeniu, że CO2 teraz poprowadzi temperaturę—i to katastrofalnie—na skalach wiekowych. To ekstrapolacja z wielotysięcznego sprzężenia zwrotnego na wymuszenie w skali wiekowej jest prawdziwym sednem debaty i jedynym uzasadnieniem dla propozycji wydania >100 bilionów dolarów i celowego demontażu systemów energetycznych, które można uruchomić, znacznie przed tym, jak skalowalne, niezawodne zamienniki faktycznie istnieją. Podpis pod wykresem: Cztery najnowsze interglacjały w ciągu ostatnich 450 000 lat (proxy temperatury Antarktydy i CO2, po R. Hannon 2017). W każdym przypadku temperatura wzrasta najpierw. MIS 11 (424–374 ka) – Hoxnian/Holstein MIS 9 (337–300 ka) – Purfleet MIS 7 (243–191 ka) – Aveley MIS 5 (130–115 ka) – Eemian (ostatni interglacjał) MIS 1 (11,7 ka–teraźniejszość) – Holocen Temperatura prowadzi. Zawsze.